【HỘI BÀN TRÒN】Kim Đồng Comics Tournament – Công bằng hay sự dàn xếp trắng trợn?
Ngày 19/5/2020, trận đấu thứ 19 của Kim Đồng Comics Tournament đã diễn ra với cặp đấu ít ai ngờ tới: [Thám Tử Lừng Danh Conan] vs [Yu-gi-oh!]. Và điều này, đã dấy lên làn sóng nghi vấn không nhỏ (nhất là khi kết quả được công bố): Tính công bằng trong Tournament của NXB Kim Đồng ở đâu hay sự công bằng đó chỉ để lấp liếm cho những dàn xếp, toan tính?
Trước lúc cặp đấu giữa [Thám Tử Lừng Danh Conan] vs [Yu-gi-oh!] lên sàn, đã có không ít những lời bàn ra tán vào về tính công bằng lẫn cách thức và tiêu chí nhà Kim dùng để xếp cặp khi có những cặp đấu, tương quan vốn chênh lệch và thể loại của hai bộ truyện cũng rất khác nhau. Nhưng thú thật, kết quả chung cuộc của những cặp đấu đấy cũng không quá đỗi chênh lệch nên tôi không xét đoán mọi chuyện tới cùng. Bởi tôi nghĩ rằng, mọi sự phân chia chỉ mang tính tương đối.
Tuy nhiên, suy nghĩ đó chỉ tồn tại trước ngày cặp đấu [Thám Tử Lừng Danh Conan] vs [Yu-gi-oh!] khởi tranh. Nhìn kết quả cuối cùng, [Yu-gi-oh!] bị [Thám Tử Lừng Danh Conan] đè bẹp với số bình chọn thua kém gần 4 lần, tôi thật sự phải nhìn nhận lại Tournament lần này mà NXB Kim Đồng tổ chức. Và thật đáng tiếc khi nhận ra ở đó là không ít những bất cập và sự công bằng vốn chẳng tồn tại. Dường như Tournament đã trở thành cuộc đua với cơ cấu được dàn xếp nhằm mang lại lợi ích cho một phía là fanpage một nhà xuất bản chứ không phải độc giả như được hứa hẹn.
Cơ sở để chọn ra 52 bộ truyện có hợp lý?
Ngay trước thềm cuộc thi diễn ra, fanpage Kim Đồng đã nói: “Kim Đồng Comics Tournament là: Một sàn đấu giữa các tựa manga được yêu thích từng được NXB Kim Đồng nắm bản quyền.” cùng vô vàn lời hứa hẹn với fan của những tựa truyện sẽ tham gia Tournament như việc được tái bản, được làm hình thức mới, thêm quà tặng,…
(C) NXB Kim Đồng
Như vậy, khi soi xét việc Kim Đồng sử dụng chữ “từng”, một phụ từ chỉ thì quá khứ liên tiếp trong nhiều câu văn, tôi đã tự hỏi: “từng được xuất bản” chứ có phải “từng, đã và đang được xuất bản” đâu? Vậy, khi chọn lựa 52 tựa truyện bao gồm cả những bộ truyện đang được phát hành đều đặn, những bộ truyện vẫn được tái bản, nối bản thường xuyên, những tác phẩm có liên tiếp các ấn phẩm khác đi kèm,… thì liệu những bộ thật sự ở mức “từng xuất bản” và hiện đã kết thúc như [Mr. Fullswing], [7 Seed – Mầm Sống],… có đủ sức cạnh tranh?
Trong khi đó nhiều bộ truyện đã trở thành dĩ vãng và fans cứ mãi mòn mỏi chờ tái bản (tiêu biểu [Black Jack]) lại hoàn toàn mất bóng. Vậy, ý nghĩa của mục đích tìm ra bộ truyện “từng được xuất bản ở Việt Nam được yêu thích nhất”, có thật sự còn nguyên vẹn?
Chưa kể, không cần tới cuộc thi Kim Đồng Comics Tournament thì những fandom như [One Piece], [Thám Tử Lừng Danh Conan], [Doraemon], [Naruto],… cũng thể hiện và khẳng định sự hùng mạnh trong cộng đồng độc giả truyện tranh Việt Nam trong tỉ lệ tương tác mạnh mẽ tại mỗi bài viết ở fanpage Kim Đồng, ở doanh số bán ra cả ở tác phẩm chính lẫn ấn phẩm “ăn theo”. Vì thế, khẳng định thêm sức mạnh fandom bằng một cuộc thi vote online vốn để tìm ra bộ truyện “từng được xuất bản ở Việt Nam được yêu thích nhất”, liệu rằng còn thật sự cần thiết?
Cho nên, ngay trong việc xét chọn 52 tựa truyện vào Kim Đồng Comics Tournament vốn đã chẳng có tính công bằng!
Tiêu chí xếp cặp hay sự lấp liếm cho việc dàn xếp của Kim Đồng?
Không giống với thi đấu thể thao hay nhiều trận Tournament do các fanpage khác tổ chức, các cặp đấu được lựa chọn ngẫu nhiên qua bốc thăm chia cặp thì các cặp đấu trong Kim Đồng Comics Tournament lại được lựa chọn hoàn toàn dựa trên “tiêu chí của ban tổ chức”. Và mỗi cặp đấu, lại có một “tiêu chí riêng để xếp cặp”.
(C) NXB Kim Đồng
Tuy nhiên, vấn đề đặt ra ở đây, một cuộc thi đấu được tổ chức, bên cạnh mục đích, thể lệ, điều luật thì tiêu chí vốn chẳng phải là yếu tố cần được minh bạch và nhất quán ngay từ đầu hay sao? Ấy vậy mà Kim Đồng chẳng hề minh bạch tiêu chí chọn cặp đấu là gì, cũng không hề nhất quán trong việc chia cặp đấu.
Vậy nên, ta có những cặp đấu diễn ra mà ta có thể hiểu được tiêu chí của Kim Đồng như tiêu chí về thể loại: shounen vs shounen, shoujo với shoujo, manga thể thao vs manga thể thao… Những cặp đấu có thể tìm được điểm chung để xét tính “tiêu chí” đó (dù rằng “tiêu chí” cũng chỉ mang tính tương đối và hết sức “linh hoạt”), dẫu kết quả có thể nghiêng hẳn về một bên thì gần như cũng chỉ khiến độc giả thấy buồn và tiếc nuối mà thôi!
Song bên cạnh đấy lại có những cặp đấu, chẳng thể tìm nổi điểm chung để có thể tạo lên một tiêu chí cụ thể. Như trận đấu giữa [Mặt Nạ Thủy Tinh] vs [Nguyện Ước Yêu Thương], trận giữa [Hikaru – Kỳ Thủ Cờ Vây] vs [Shaman King], và đặc biệt, là trận đấu 19 giữa [Thám Tử Lừng Danh Conan] vs [Yu-gi-oh!].
Hàng loạt câu hỏi không chỉ được fan Yugi, vừa vote (trong vô vọng) vừa đặt ra mà không ít người qua đường cũng cùng chung thắc mắc: Lý do nào để đưa Yugi ra đấu với Conan?
Khi mà [Thám Tử Lừng Danh Conan] với [Yu-gi-oh!] vốn là hai bộ truyện khác nhau hoàn toàn về mặt thể loại, tuổi đời ở Việt Nam: Conan đã có bản quyền ở Việt Nam từ rất lâu, được nối bản liên tục, phát hành ấn phẩm bên lề, còn Yugi mới có bản quyền không lâu (không tính tới những phiên bản truyện lậu đã phát hành) và phần tiếp theo còn chưa lên kệ. Hẳn từ đây, cán cân cuộc chơi đã nghiêng dần về một phía.
Nhưng đó là chưa kể việc fandom Conan ở Việt Nam dẫu lâu đời nhưng liên tục được trẻ hóa, vẫn hoạt động tích cực với hàng loạt fanpage lớn nhỏ thì fandom Yugi có thể nói là một cộng đồng già, hoạt động bên mảng game là chủ yếu. Hiện tại các Fandom lớn nhỏ của Conan cộng lại phải hơn 300.000 lượt like, trong khi đó fandom lớn nhất của Yugi còn chưa tới 50.000 lượt like! Càng thấy sự khập khiễng khi “so sánh sức mạnh fandom” giữa hai tựa truyện này. Và kết quả của sự khập khiễng đó đã thể hiện ngay trong sự áp đảo hoàn toàn của Conan với số hits gấp gần 4 lần số hits của Yugi.
Công bằng là gì khi hơn kém nhau tới gần 4 lần
(C) NXB Kim Đồng
Chẳng thế mà, sau khi không thể tìm được “tiêu chí” hợp lý để lý giải việc NXB Kim Đồng đặt hai tựa truyện khác xa nhau lên sàn đấu, mối hoài nghi về tính công bằng trong Kim Đồng Comics Tournament lại càng thêm mạnh mẽ. Ở đó, thứ mang tên “tiêu chí”, có thật sự tồn tại hay đấy chỉ là lời bao biện, lấp liếm đầy tính chung chung, mơ hồ cho sự sắp đặt tùy hứng, tùy tiện, tùy ý, thậm chí là cả sự dàn xếp của nhà Kim trước mỗi cặp đấu? Để những bộ “con cưng” nhà Kim sáng cửa đi tiếp, để cuộc đua, kéo thêm nhiều tương tác hơn nữa cho fanpage Kim Đồng?
Hồi sinh hay sự thiếu tôn trọng tới các tựa truyện bị loại lẫn những tựa truyện đã chiến thắng?
Ngay khi trận đấu giữa [Thám Tử Lừng Danh Conan] vs [Yu-gi-oh!] lên sóng không lâu, fanpage Kim Đồng đã cập nhật thêm thể lệ mới cho Kim Đồng Comics Tournament: ngoài 26 bộ truyện chiến thắng, 6 tựa truyện bị loại nhưng có lượt hits cao nhất sẽ được hồi sinh để tiếp tục vào vòng 2. Nhiều độc giả bày tỏ sự vui mừng trước quyết định này của Kim Đồng song cũng không ít độc giả chán nản. Chưa kể, quyết định đó càng khiến cho cán cân công bằng ở Kim Đồng Comics Tournament càng thêm bất cập.
(C) NXB Kim Đồng
Bởi có những bộ truyện, dẫu được đi tiếp như [Bác Sĩ Thú Y], [Eyeshield 21], [Mặt Nạ Thủy Tinh],… song số hits là quá thấp so với các tựa khác thì liệu có thể tiến xa thêm? Chưa kể, xét số hits từ cao xuống thấp, các tựa truyện ít người biết tới, những tựa truyện của thời quá vãng, các tựa shoujo như lại càng thêm vô vọng. Vậy, mục đích gợi ý, giới thiệu tới độc giả thêm những bộ truyện hay khác mà họ chưa biết có phải vô nghĩa? Khi thời gian để những tựa truyện ấy, tồn tại ở Kim Đồng Comics Tournament là quá ngắn ngủi!
Cùng với đó, là cảm giác của không ít độc giả rằng bản thân, trong cuộc chơi này, đã bị Kim Đồng đối xử một cách hết sức thiếu tôn trọng. Tiêu chí xếp cặp đấu mập mờ, không rõ ràng đã là một sự thiếu tôn trọng; vòng 1 đã đi gần tới những vòng đấu cuối cùng bỗng có sự thay đổi thể lệ lại là một sự thiếu tôn trọng tiếp theo ở cách thức Kim Đồng tổ chức cuộc chơi. Tự hỏi, công bằng ở đâu cho những cặp đấu trước đã được chốt kết quả? Và fandom của những tựa truyện nhận được “vé vớt” ấy, có thật còn thời gian lẫn cảm xúc cùng lửa nhiệt huyết với riêng cuộc thi này?
KẾT
Việc NXB Kim Đồng tổ chức Kim Đồng Comics Tournament trên fanpage với mục đích, mục tiêu ban đầu hết sức tốt đẹp đã mang tới không ít ánh sáng, hi vọng cho những độc giả trót đeo đuổi các tựa truyện cũ, xưa, ít người biết tới và cũng chưa biết khi nào tái bản. Nhưng trải qua 20 vòng đấu với muôn vàn bất cập, sự thiếu công bằng cho những tựa đã vào vòng 2 lẫn rớt lại ở vòng 1 thiết nghĩ những điều Kim Đồng đã nói ban đầu, có lẽ chăng, chỉ là lớp vỏ mĩ miều nhằm che đậy toan tính bên trong, của một “ông lớn”, làm việc, dẫu sao trước hết cũng vì lợi nhuận!
[Người viết: Mọt Mọt]
