"Otaku Xấu Xí" (1) – Dịch thuật vì đam mê, tôn trọng tác giả để rồi "thu phí"

680 views

Nếu thời gian trước đây, vấn đề bản quyền là thứ vô cùng nhức nhối đối với các Otaku Việt và những nhà xuất bản/ đơn vị giữ bản quyền. Thì giờ đây, với sự phát triển của cộng đồng Manga/ Anime / Light Novel ở Việt Nam, nhiều vấn nạn mới đã nổi lên, cho thấy một phần “Otaku Xấu Xí” đang làm ảnh hưởng đến những Otaku chân chính.

Bài viết đầu tiên về “Otaku Xấu Xí” xin trích một sự việc vừa xảy ra vào đầu Tháng 04 này. Một bạn dịch truyện online (không bản quyền) sau một thời gian chia sẻ tác phẩm phi thương mại trên trang website cá nhân đã quyết định chuyển sang chia sẻ kín và bắt đầu hình thức thu phí.

Việc thu phí đã khiến nhiều độc giả cảm thấy tác phẩm yêu thích của họ đang bị thương mại hóa và bị sử dụng trái pháp luật. Đáp lại, người dịch cho rằng mình có quyền trong việc thu phí đó.

“M** thích bộ truyện đó, M** vừa dịch vừa đọc và M** cũng muốn được chia sẻ tới những bạn cũng yêu thích truyện Manhua như M**”.
“Họ đang đọc thả ga thoải mái… thế mà đúng 1 cái lại phải chi tiền ra mới đọc được, đơn nhiên tức chứ, bực chứ”

Người dịch cho hay những lúc mình chi tiền xây web, tự dịch truyện có mấy ai biết và cũng chưa từng lên tiếng đòi các bạn trả lại số tiền đó… vậy giờ chỉ vì phải trả phí cho việc đọc mà các bạn nói lên nói xuống.

Đây không phải lần đầu tiên một người/ một nhóm dịch online thu phí cho những tác phẩm mà họ dịch lậu, không bản quyền trên website. Nhiều nhóm dịch sau khi đăng tải tác phẩm và nhận được nhiều ủng hộ từ người đọc liền cho rằng bản thân nhóm có quyền và họ hoàn toàn sở hữu tác phẩm đã được dịch đó.

Việc thu phí cho những tác phẩm dịch online được người dịch cho đó chỉ là “đóng góp” của các bạn hâm mộ để giúp nhóm có thêm động lực tiếp tục dịch truyện. Chính vì vậy, họ cho rằng việc thu phí này sẽ không ảnh hưởng tới tác phẩm gốc và tác giả.

Nhiều bạn dịch online cho biết dù thu phí nhưng họ chưa có ý định biến nó thành sản phẩm thương mại và bản thân vẫn cực kỳ tôn trọng tác giả, tác phẩm mà mình yêu thích.

Theo luật bản quyền sách/ truyện, việc sử dụng một tác phẩm cho bất kì mục đích gì mà không thông qua sự đồng ý của tác giả hoặc bên giữ bản quyền đều là vi phạm bản quyền.

Trong trường hợp này, dịch giả trên (và những nhóm dịch giả khác) đã vi phạm bản quyền thương mại thông qua hành vi sử dụng tác phẩm để kiếm lợi nhuận cho bản thân. (Xin nói thêm là dù chỉ 1.000 VNĐ, nhưng chỉ cần bạn kiếm được tiền thông qua tác phẩm không bản quyền thì đó cũng là hành vi trục lợi).

Việc bạn tự ý thu phí người đọc nhưng chưa thông qua bất kì hợp đồng chuyển nhượng bản quyền online nào là hoàn toàn trái pháp luật. Và dịch giả online hoàn toàn không có bất kì quyền hành nào trong việc sử dụng tác phẩm.

Tình trạng ngày càng có nhiều người sử dụng bản dịch online như một công cụ kiếm tiền trái pháp luật mang danh “đam mê và tôn trọng tác phẩm” đang dần trở nên phổ biến.

Là một độc giả, bạn cần thực sự tỉnh táo và hiểu rõ việc ủng hộ là đúng hay sai. Là một dịch giả, bạn cần biết điểm dừng của bản thân, bạn đang muốn giới thiệu tác phẩm đến những độc giả khác hay bạn đang muốn kiếm tiền trên công sức của họa sĩ và tác giả.

Thông qua “Otaku Xấu Xí” lần này, hi vọng những bạn dịch giả online không vì chút lợi nhuận mà đánh mất mục đích chính của mình. Nên hiểu rõ bạn có bao nhiêu “quyền” đối với một tác phẩm và tác giả cần phải được tôn trọng đúng cách.

2020 sắp đến rồi, đừng làm “Otaku Xấu Xí” nữa!