【CHUYÊN ĐỀ TBQ】Phụ kiện là xu hướng tất yếu của thị trường Light Novel Việt Nam?
Lí do khiến độc giả chọn mua một bộ Light Novel thường là gì: Nội dung của truyện ? Hình minh họa hay đơn giản hơn là phụ kiện?
Ở thời đại mà phụ kiện tặng kèm trong mỗi quyển sách đã trở thành một thứ không thể thiếu và góp phần đáng kể trong việc khiến độc giả phải quyết định móc hầu bao như hiện nay, liệu giá trị của một cuốn sách đang được đong đếm bằng gì?
Tuy chỉ là món quà đi cùng với sách, nhưng đôi khi việc suy nghĩ nên tặng gì cũng là điều khiến các nhà xuất bản phải đau đầu. Trong thời kì đầu phát triển của Light Novel ở Việt Nam hầu như các tựa sách có khá ít phụ kiện đi kèm, có tựa thậm chí còn không hề có bookmark. Nhưng từ 3 – 4 năm trở lại đây, phụ kiện bắt đầu góp mặt nhiều hơn như là poster, postcard, bookmark hoặc bọc sách. Các đơn vị phát hành còn phải liên tục thay đổi, làm mới những quà tặng để bắt theo thị hiếu độc giả. Và rồi, từ những bookmark đơn giản, giờ ta đã có sổ tay, lịch, móc khóa, ghim cài áo…
Postcard của Tiệm Sách Cũ Biblia – một trong những phụ kiện thường thấy trong thời kì đầu phát triển Light Novel ở Việt Nam
(C) IPM phát hành
Phụ kiện cũng là yếu tố chính giúp tạo nên giá trị của bản đặc biệt (limited). Điển hình có thể kể tới là đèn của bản đặc biệt [Chuyện Tình Thanh Xuân Bi Hài Của Tôi Quả Nhiên Là Sai Lầm], phụ kiện đặc biệt của [Date A Live], lót chuột của [Đến Thế Giới Mới Với Smartphone], bọc sách của [Kẻ Dị Biệt Tại Trường Học Phép Thuật],… Có thể thấy các phụ kiện tặng kèm, nhất là phụ kiện trong các bản đặc biệt, càng ngày càng đa dạng và đổi mới không ngừng.
Ngoài cuộc chiến về chất lượng của phần lõi là Light Novel, các nhà cũng đang cạnh tranh cho một cuộc chiến khác khốc liệt chẳng kém, là phần vỏ – phụ kiện tặng kèm sách. Và độ “hot” của những bản đặc biệt cũng phần nào được quyết định bởi chính những mặt hàng tặng kèm này!
Về mặt tích cực, những phụ kiện giúp tăng doanh thu, kích thích sức mua, quảng bá sản phẩm đến với nhiều người đọc mới, giúp mở rộng thị trường tiếp cận đối với nhiều độc giả hơn. Khi một sản phẩm doanh số dần kém đi thì lúc ấy các nhà phát hành sẽ tìm cách để nâng cao doanh số, và cách đơn giản hiện giờ là đầu tư những hàng phụ kiện mới, độc, lạ hơn.
Ví như [Kino Du Ký] dù có phần nội dung được đánh giá cao khi chưa phát hành, nhưng với sự đầu tư ít ỏi của NXB Trẻ trong quà tặng kèm, đã dẫn đến việc tác phẩm không được đông đảo độc giả tìm mua cũng như khá kín tiếng trong cộng đồng Light Novel Việt Nam.
(C) NXB Trẻ phát hành
Nhưng bởi quá chú tâm vào doanh thu như vậy, liệu các nhà phát hành có vô tình quên đi thứ chính yếu, quyết định giá trị của sản phẩm? Quà tặng kèm ban đầu là để thu hút thêm lượng người đọc nhưng sau này, việc phát hành phụ kiện đi kèm với sách trở thành một điều tất yếu, nếu không có thì không được. Và vô tình thành một tiền lệ xấu cho thị trường Light Novel Việt Nam!
Khi các phụ kiện ban đầu như postcard, book mark dần kém hấp dẫn, độc giả ngày càng đòi hỏi cao hơn về quà, cũng là lúc nhiều nhà phát hành chỉ tập trung vào lớp vỏ ngoài nhằm đua kịp thời cuộc. Điều này đã gây tác động không nhỏ đến “việc đọc” của độc giả, bởi việc mua sách bây giờ bị biến thành mua vì phụ kiện! Độc giả không còn quan tâm đến những lời giới thiệu nội dung, những preview đánh giá nội dung hay chất lượng của cuốn sách mà mình bỏ tiền mua về. Nội dung bên trong thế nào? Dịch thuật cuốn sách đó ra sao? Các nhân vật có gì hay ho và cả việc vì sao bản thân độc giả muốn mua cuốn sách đó? Tất cả dường như đã bị bỏ quên bởi cuộc chạy đua xem ai sở hữu nhiều bản đặc biệt nhất!
Việc liên tục đổi mới, tạo nhiều phụ kiện mới cũng khiến giá sản phẩm leo thang để bù vào số tiền phụ kiện đó. Có thể lấy ví dụ gần nhất là phiên bản có đèn đặc biệt của [Chuyện Tình Thanh Xuân Bi Hài Của Tôi Quả Nhiên Là Sai Lầm] giá tận 550.000 VNĐ khi chưa chiết khấu, boxset [Date A Live] có giá thành tận 159.000 VNĐ,… Tất cả đều vượt xa giá thành một cuốn Light Novel bình thường! Rốt cuộc chúng ta bỏ tiền để mua sách tặng kèm phụ kiện hay là để mua phụ kiện tặng kèm sách?
Đèn giới hạn trong bản đặc biệt của (Oregairu) từng làm mưa gió đối với cộng đồng Light Novel một thời
Tất nhiên đã là hàng limited thì phải hiếm! Người mua điều kiện kinh tế khác nhau, không thể gộp chung lại được, mỗi người có quyền quyết định với số tiền của họ bỏ ra và các nhà phát hành vẫn phải làm kinh tế. Nhất là khi thương trường là chiến trường, ai cũng muốn sách ra phải vào Top, Light Novel luôn được tung hô đón nhận và có thể giữ chân độc giả, bởi các đơn vị phát hành dù sao cũng chỉ là những doanh nghiệp, đánh mất thị trường chẳng khác nào tự bắn vào chân mình.
Nhưng điều cốt yếu mình muốn nói ở đây chính là việc văn hóa đọc sách đang dần thay đổi và hướng theo một chiều không hề tốt. Bởi việc bán phụ kiện kèm sách khiến cho độc giả mua sách chủ yếu vì muốn khoe các phụ kiện bên trong hơn là nghiền ngẫm, trải mình với những trang giấy. Liệu chúng ta có vì chạy theo sự hào nhoáng của “nước sơn“ mà quên mất phần gốc lõi, phần “gỗ” bên trong?
Cùng chạy theo cuộc chơi phụ kiện, nhưng đôi khi các nhà phát hành không đạt hiệu quả như mong muốn. Như mình đã nói ở trên, việc bán chạy của một bản đặc biệt ngày nay phần lớn phụ thuộc vào phụ kiện, nhưng mọi thứ đều có 2 mặt của nó và những món phụ kiện cũng không là ngoại lệ.
Điển hình có thể kể đến Nhã Nam với bọc sách (Mahouka). Nhã Nam tuy về mảng xuất bản Light Novel khá ổn về dịch thuật, quảng bá,… Nhưng có lẽ do chuyên môn chính của đơn vị này là dòng tiểu thuyết nên đôi khi bị “trật đường ray” với mảng Light Novel. Bọc sách (Mahouka) thật sự có thể nói thì đây là một phụ kiện thất bại. Nguyên nhân thì chắc nhiều bạn cũng biết, đó là không hữu dụng (chẳng được xài), không để sưu tầm (chẳng thể trưng) và quan trọng nhất (điều khiến món phụ kiện bị hắt hủi) là vì nó… xấu!
(C) Nhã Nam phát hành
KẾT
Có thể bài viết này sẽ nhận nhiều phản hồi trái chiều, có thể sẽ bị ném đá vì đi ngược lại với thị hiếu hiện tại, nhưng qua bài này mình chỉ muốn hỏi một câu: Bạn có còn nhớ cảm giác háo hức cầm quyển Light Novel đầu tiên mình sở hữu không?
Lúc đó bạn háo hức vì lí do gì? Do sách hay do phụ kiện ? Đây là câu hỏi mình muốn bỏ ngỏ cho các bạn tự trả lời đồng thời là câu kết cho bài viết này!
[Người viết: Katyusha]
