Những chú mèo trong tiểu thuyết từng được xuất bản ở Việt Nam
Loài mèo, giống loài bốn chân lắm lông, đáng yêu mà cũng hết mực “chanh hỏi” ấy đã đánh chiếm từ trong nhà, đến ngoài ngõ, tới cả thế giới nghệ thuật điện ảnh, manga của quốc đảo Nhật Bản. Và thế giới nghệ thuật ngôn từ – tiểu thuyết cũng không nằm ngoài “sự xâm lăng” của giống loài này.
Vậy, có những cuốn tiểu thuyết nào xuất xứ từ nước Nhật, viết về mèo đã được xuất bản ở Việt Nam?
⚠️ Bài viết này người viết chỉ đề cập tới những tiểu thuyết viết về mèo của Nhật Bản đã được xuất bản ở Việt Nam. Bởi nếu tính tất cả những cuốn sách viết về mèo trên thị trường, thì bài tổng hợp sẽ… dài lắm
TÔI LÀ CON MÈO
Tác giả: NATSUME Soseki
Tác phẩm đầu tay này của văn hào NATSUME Soseki có lẽ đã không còn xa lạ với những ai yêu văn chương Nhật Bản nói riêng hay yêu thích văn hóa Nhật Bản nói chung. Bởi [Tôi Là Con Mèo] cùng cái tên NATSUME Soseki đã ghi tạc vào nền văn học xứ Phù Tang như một tượng đài và ảnh hưởng sâu rộng tới các tác phẩm của hàng loạt tác giả về sau, thậm chí, ngay cả trong thời điểm hiện tại.
Được viết trong khoảng thời gian từ năm 1905 – 1906, [Tôi Là Con Mèo] đúng như tựa truyện, là lời tự thuật của một con mèo, xưng tôi, kể lại cuộc sống của nó trong những ngày làm thú nuôi tại gia đình ông giáo Kushima.
Một con mèo không có tên, xấu xí với bộ lông nhem nhuốc chẳng ra màu xám tro, đã đi khắp nơi, thâm nhập vào mọi ngóc ngách, phóng chiếu đôi mắt vừa dửng dưng, lạnh lùng lại vừa sâu sắc nhận định, phán xét từng kiểu người, từng sự việc đang diễn ra xung quanh nó. Và qua ánh nhìn của con mèo xấu xí ấy mà bóng hình cả một nước Nhật buổi giao thời dần hiện lên.
Một nước Nhật của 30 năm sau Duy tân Minh Trị, đã trở thành cường quốc, đánh bại Đế quốc Nga hùng mạnh, đang vươn mình hứng lấy luồng gió văn hóa phương Tây thổi vào mà tạo lên buổi “ối a ba phèn” (chữ dùng của Nguyễn Du) với đầy những mâu thuẫn, đối lập, những chuyện dở khóc dở cười. Một nước Nhật buổi chuyển giao thế hệ, tư tưởng với những cá nhân khôi hài. Kẻ hay nói đạo lý thì lười nhác, gia trưởng. Kẻ làm khoa học lại xa rời cuộc sống, cội gốc chân lý, đuổi theo lý thuyết viển vông, công trình làm ra chỉ để đổi lấy vài ba tràng cười trong những phút “trà dư tửu hậu”. Kẻ có tiền, sống trong cảnh giàu sang phú quý nhưng không mua được sự kính trọng của người đời…
[Tôi Là Con Mèo], tiểu thuyết đầu tay song đã thể hiện rất rõ phong cách sáng tác của NATSUME Soseki, nhất là chất châm biếm sâu cay cùng ánh nhìn khắc khoải về một nước Nhật truyền thống giữa làn sóng phương Tây ngày một du nhập mạnh mẽ.
THẾ GIAN NÀY NẾU CHẲNG CÒN MÈO
Tác giả: KAWAMURA Genki
Chuyện kể rằng, ngày nảy ngày nay có anh bưu tá nọ, sống một cuộc đời bình thường như bao người ở độ tuổi 30 bình thường khác. Bỗng một ngày làm việc cũng rất bình thường như mọi ngày, anh biết rằng bản thân mắc phải căn bệnh ung thư giai đoạn cuối.
Anh bưu tá không quá suy sụp nhưng cú sốc này vẫn khiến anh kiệt sức đến ngất đi ngay trước cửa căn hộ của mình. Tỉnh dậy, anh thấy bên cạnh anh là một kẻ xa lạ, hắn tự nhận hắn là Ác quỷ đến để trao thêm cơ hội sống cho anh. Nhưng để có được cơ hội này, anh phải chấp nhận đánh đổi: mỗi một ngày được sống thêm là một thứ trên cuộc đời biến mất. Lần lượt điện thoại, phim ảnh, đồng hồ ra đi. Song khi yêu cầu Ác quỷ đưa ra là loài mèo sẽ biến mất thì anh bưu tá đã phải suy nghĩ và đi đến quyết định…
Bằng lối viết hết sức giản dị cùng việc “xóa mờ danh tính” của nhân vật chính; tác giả KAWAMURA Genki đã dựng lên một câu chuyện chứa đựng đầy yếu tố huyền ảo nhưng lại hết sức chân thực, chân thực tới đau đớn.
Để đổi lấy một ngày được sống, anh bưu tá phải chấp nhận một thứ trên cuộc đời biến mất. Tuy nhiên, từng thứ mất đi đấy đâu chỉ là sự vật vô tri mà còn là từng ký ức, kỉ niệm giữa anh với người anh yêu thương. Và từ câu chuyện mất mát – được sống như vậy, tác giả đã đặt ra câu hỏi lớn với mỗi con người: Người ta có thể sống mà không có ký ức? Người ta có thể sống mà chỉ có một mình được không? Người ta là cá nhân nhưng có thể tồn tại mà không có “tập thể?” Ác quỷ là hình ảnh hư cấu, hay vốn bản thân mỗi người luôn có một Ác quỷ?
Và khi ấy, mỗi người, hẳn cần lắm một bé mèo “Bắp Cải”, để níu giữ tính nhân trong tâm.
Với ý nghĩa là tiểu thuyết đầu tay của một đạo diễn trẻ vốn đã gặt hái được không ít thành công trên lĩnh vực điện ảnh; [Thế Gian Này Nếu Chẳng Còn Mèo] cũng giản dị và đẹp như những thước phim điện ảnh KAWAMURA Genki từng làm ra vậy.
NANA DU KÝ
Tác giả: ARIKAWA Hiro
Loài mèo vẫn được coi là giống loài thích đi đây đi đó, nhưng phải đi bằng một tâm thế tự do, không gò bó. Bởi vậy, một chú mèo “ngoan ngoãn” ngồi trong một chiếc xe bán tải màu xám bạc, tới hết nhà này đến nhà khác cùng một anh chủ “tỏa ra mùi vị chết chóc” như Nana ở cuốn tiểu thuyết [Nana Du Ký] thì quả là điều… xưa nay hiếm.
Được viết dưới dạng nhật ký bằng một ngôn ngữ tự sự quá đỗi dịu nhẹ, song lối kể chuyện lại khá đặc biệt, [Nana Du Ký] có sự đan xen của hai ngôi kể, hai điểm nhìn: Vừa là ngôi kể thứ nhất, chú mèo Nana xưng tôi thuật lại những chuyến đi của mình, qua đấy chú ta bày tỏ cảm xúc, đánh giá cá nhân về sự vật, hiện tượng, con người xung quanh. Vừa là ngôi kể thứ ba, người kể chuyện toàn tri kể lại cuộc gặp gỡ giữa Satoru với những người bạn lâu ngày không gặp.
Từ đấy, qua hành trình xuyên… Nhật của chú mèo Nana có chiếc đuôi cong cong hình số 7 cùng anh chủ Satoru mang số phận bất hạnh, độc giả nhận ra, đây cũng là hành trình mỗi người tìm về những mảnh vụn ký ức, ngỡ rằng đã quên từ lâu, đã chôn chặt thật sâu nơi miền quá vãng. Hay nói cách khác, đây cũng là hành trình, người ta tìm về một phần cái tôi, một phần bản ngã đã mất. Để người ta sống lại kỷ niệm, nhìn về “cái tôi” không hoàn hảo, “xấu xí” khi xưa mà có thể mạnh mẽ, tin tưởng hướng về tương lai.
NÀNG VÀ CON MÈO CỦA NÀNG
Nguyên tác: SHINKAI Makoto
Chắp bút: NAGASAWA Naruki
Dựa trên thước phim hoạt hình ngắn cùng tên được sản xuất vào năm 1999 của SHINKAI Makoto, tác giả NAGASAWA Nauruki đã chắp bút cho câu chuyện [Nàng Và Con Mèo Của Nàng] thành một tập truyện ngắn mang hình thức như một cuốn tiểu thuyết về những mảnh đời bé mọn, vẫn đang vật mình để sống giữa cuộc đời xoay vần không ngừng.
[Nàng Và Con Mèo Của Nàng] bản light novel vẫn giữ hầu như trọn vẹn cốt truyện của bản anime 1999 nhưng đã có sự mở rộng cả về mặt không gian, thời gian cùng hệ thống nhân vật. Ở đây không chỉ có “nàng” – Miyu và chú mèo Chobi mà còn có Reina, cô bé học sinh đang theo học tại ngôi trường Miyu làm việc cùng bé mèo Mimi, người yêu của Chobi. Cuốn truyện ấy còn có Aoi, chủ của bé mèo Cookies, bé mèo Reina đã tặng cho Aoi, sau đấy, hai người đã trở thành bạn thân. Và còn John và Kuro, chú chó với chú mèo Chobi và Mimi quen biết mà chủ của chúng, người phụ nữ có tên Shino lại là cô ruột của chàng trai sau này trở thành người yêu Miyu…
Nhưng dù mở rộng cốt truyện cùng hệ thống nhân vật, thì tới cuối cùng, [Nàng Và Con Mèo Của Nàng] vẫn là tác phẩm quá đỗi dịu dàng, giản dị dẫu rằng viết về nỗi đau, viết về cô đơn, viết về những đau thương vụn vỡ đời thường con người phải gánh chịu khiến người ta chỉ muốn thu mình lại trước cuộc sống. Để rồi, qua từng câu chuyện qua, qua từng kiếp đời được phác họa trên trang sách, mà độc giả nhận ra, con người nhỏ bé và yếu đuối trước cuộc sống này biết bao. Nhưng dù nhỏ bé đến thế, người ta cũng không cô đơn trước cuộc đời. Nỗi đau trong tim, cũng có thể được xoa dịu, chỉ cần mỗi người mở lòng, đón nhận thanh âm dịu nhẹ của cuộc sống hay đơn thuần, chỉ để đón nhận bàn chân nhỏ bé của một chú mèo, đang đưa ra như cánh tay cứu rỗi tâm hồn.
Tôi vẫn thường nói, có một SHINKAI Makoto đau buồn và day dứt với những dở dang không thành, hay một SHINKAI Makoto cuốn hút lòng người trong những câu chuyện đan xen giữa thực tại – hư ảo đẹp như một câu chuyện cổ tích thời hiện đại. Tuy nhiên, cũng từng có một SHINKAI rất đỗi giản đơn, trong trẻo vô ngần, sâu sắc khôn cùng ở những sáng tác đời đầu, ở cuốn truyện ngắn: [Nàng Và Con Mèo Của Nàng].
Và khi gấp cuốn sách lại, dư âm về “Trong màn đêm không điểm kết, thế giới của chúng tôi đang sống vẫn tiếp tục tuần hoàn.” cùng “Tôi yêu thế giới này. Tôi cảm nhận được rõ rệt điều đó.” vẫn như ngân vọng đâu đây.
KẾT
Giữa cuộc sống muôn màu nhưng còn nhiều khó khăn, vất vả, quả thực những cuốn sách viết về những chú chó, chú mèo dễ thương sẽ như một món ăn tinh thần, xoa dịu tâm hồn con người giữa muôn trùng khổ cực. Để người ta, có thêm động lực, dám sống và dám yêu thương.
